Kanceri i qafës së mitrës është një lloj kanceri që fillon në qafën e mitrës, e cila është pjesa e poshtme e mitrës që lidhet me vaginën. Zakonisht shkaktohet nga papillomavirusi i njeriut (HPV), i cili është një infeksion i zakonshëm seksualisht i transmetueshëm. Kanceri i qafës së mitrës shpesh rritet ngadalë dhe mund të mos shkaktojë simptoma në fazat e hershme të tij, por mund të zbulohet përmes testeve të tilla si Pap-testi ose testi HPV. Simptomat e kancerit të qafës së mitrës mund të përfshijnë gjakderdhje anormale vaginale, dhimbje të legenit, dhimbje gjatë seksit ose rrjedhje të pazakontë vaginale. Trajtimi për kancerin e qafës së mitrës varet nga faza e kancerit dhe mund të përfshijë kirurgji, terapi rrezatimi, kimioterapi ose një kombinim të këtyre trajtimeve. Kanceri i qafës së mitrës është kryesisht i parandalueshëm me vaksinimin e HPV dhe ekzaminimin e rregullt.

Cilat janë llojet e kancerit të qafës së mitrës?

Dy llojet kryesore të kancerit të qafës së mitrës janë karcinoma skuamoze dhe adenokarcinoma. Karcinoma e qelizave skuamoze: Ky lloj kanceri i qafës së mitrës vjen nga qelizat e holla dhe të sheshta që rreshtojnë pjesën e jashtme të qafës së mitrës. Është lloji më i zakonshëm i kancerit të qafës së mitrës, që përbën afërsisht 80% deri në 90% të të gjitha rasteve.

Adenokarcinoma: Ky lloj kanceri i qafës së mitrës zhvillohet në qelizat e gjëndrave që rreshtojnë kanalin e qafës së mitrës. Është më pak e zakonshme se karcinoma skuamoze, por incidenca e saj ka ardhur në rritje vitet e fundit. Përveç këtyre dy llojeve kryesore, ekzistojnë lloje të tjera të rralla të kancerit të qafës së mitrës, si karcinoma me qeliza të vogla. Trajtimi për kancerin e qafës së mitrës varet nga lloji dhe faza e kancerit, si dhe nga faktorë të tjerë si mosha e gruas dhe shëndeti i përgjithshëm. Zbulimi i hershëm nëpërmjet ekzaminimit të rregullt është i rëndësishëm për trajtim efektiv dhe rezultat optimal.

Cilat janë shkaqet dhe faktorët e rrezikut për zhvillimin e kancerit të qafës së mitrës?

Shkaku kryesor i kancerit të qafës së mitrës është papillomavirusi human (HPV), një infeksion i zakonshëm seksualisht i transmetueshëm. Megjithatë, jo të gjitha gratë me HPV do të zhvillojnë kancer të qafës së mitrës. Faktorë të tjerë që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të kancerit të qafës së mitrës përfshijnë:

• Sistemi imunitar i dobësuar: Gratë me sistem imunitar të dobësuar për shkak të kushteve të tilla si HIV/AIDS ose medikamenteve të caktuara janë në rrezik më të lartë të zhvillimit të kancerit të qafës së mitrës.
• Pirja e duhanit: Gratë që pinë duhan kanë më shumë gjasa të zhvillojnë kancer të qafës së mitrës sesa jo duhanpirësit.
• Historia familjare: Gratë me një histori familjare të kancerit të qafës së mitrës ose llojeve të tjera të kancerit mund të jenë në rrezik më të lartë.
• Përdorimi afatgjatë i pilulave kontraceptive: Gratë që kanë përdorur pilula kontraceptive për pesë ose më shumë vite mund të kenë një rrezik pak më të rritur të kancerit të qafës së mitrës.
• Partnerët e shumtë seksualë: Gratë që kanë pasur partnerë të shumtë seksualë ose që kanë pasur marrëdhënie seksuale me dikë që ka pasur partnerë të shumtë janë në rrezik më të lartë të zhvillimit të kancerit të qafës së mitrës.
• Mosha: Kanceri i qafës së mitrës më së shpeshti prek gratë mbi 30 vjeç.
• Mungesa e ekzaminimit të rregullt të kancerit të qafës së mitrës: Gratë që nuk bëjnë pap teste të rregullta ose teste HPV janë në rrezik më të madh të zhvillimit të kancerit të qafës së mitrës, pasi zbulimi i hershëm është çelësi i trajtimit efektiv.

Është e rëndësishme të theksohet se të kesh një ose më shumë faktorë rreziku nuk do të thotë që një grua do të zhvillojë kancer të qafës së mitrës, por është e rëndësishme që gratë të jenë të vetëdijshme për rrezikun dhe të marrin masa parandaluese, si kontrolli i rregullt dhe vaksinimi ndaj HPV.

Cilat janë simptomat më të zakonshme të shkaktuara nga kanceri i qafës së mitrës?

Në fazat e hershme, kanceri i qafës së mitrës mund të mos shkaktojë simptoma, kjo është arsyeja pse testet e rregullta të shqyrtimit, si testet e Pap-it ose testet HPV janë të rëndësishme për zbulimin e hershëm. Megjithatë, ndërsa kanceri përparon, disa simptoma të zakonshme që gratë mund të përjetojnë përfshijnë:

• Gjakderdhje jonormale vaginale: Kjo mund të përfshijë gjakderdhje midis periodave, pas seksit ose pas menopauzës.
• Shkarkimi jonormal vaginal: Mund të jetë me ujë, me gjak ose me erë të keqe.
• Dhimbje ose parehati të legenit: Kjo mund të jetë e vazhdueshme dhe mund të ndihet në pjesën e poshtme të shpinës ose në këmbë.
• Dhimbje gjatë seksit: Kjo mund të jetë për shkak të gjakderdhjes ose rritjes së tumorit.
• Problemet urinare: Kjo mund të përfshijë dhimbje ose siklet gjatë urinimit ose nevojën për të urinuar më shpesh.
• Ënjtje në këmbë: Kjo mund të ndodhë kur kanceri është përhapur në nyjet limfatike aty pranë.

Është e rëndësishme të theksohet se këto simptoma mund të shkaktohen edhe nga kushte të tjera, prandaj është e rëndësishme të konsultoheni me mjekun tuaj. Gratë që përjetojnë ndonjë nga këto simptoma ose janë të shqetësuara për rrezikun e kancerit të qafës së mitrës duhet të flasin me mjekun e tyre për testet e rekomanduara të shqyrtimit dhe masat parandaluese.

Si diagnostikohet kanceri i qafës së mitrës?

Kanceri i qafës së mitrës mund të diagnostikohet me disa metoda, duke përfshirë:

→ Testi Papanicolaou: Ky është një test shqyrtimi që përfshin mbledhjen e qelizave nga qafa e mitrës për t'u ekzaminuar nën një mikroskop. Pap testi mund të zbulojë qeliza jonormale që mund të jenë prekanceroze ose kanceroze.

→ Testi HPV: Ky test zbulon praninë e shtameve me rrezik të lartë të papillomavirusit njerëzor (HPV) në qelizat e qafës së mitrës, të cilat mund të shkaktojnë ndryshime jonormale në qafën e mitrës që mund të çojnë në kancer.

→ Kolposkopia: Nëse qelizat jonormale zbulohen përmes një testi Pap-testi ose HPV testi, mund të kryhet një kolposkopi. Kjo procedurë përfshin përdorimin e një pajisjeje të veçantë zmadhuese për të parë më nga afër qafën e mitrës dhe për të marrë një biopsi (një mostër të vogël indi) të çdo zone të dyshimtë.

→ Rezeksioni konoidal: Në disa raste, mund të kryhet një diseksion kon për të hequr një mostër më të madhe të indit të qafës së mitrës për ekzaminim.

→ Testet e imazhit: Nëse kanceri dyshohet ose konfirmohet, mund të kryhen teste imazherike si CT ose MRI për të përcaktuar shtrirjen e kancerit dhe nëse ai është përhapur në pjesë të tjera të trupit.

Si trajtohet kanceri i qafës së mitrës?

Trajtimi për kancerin e qafës së mitrës varet nga stadi dhe vendndodhja e kancerit, si dhe nga shëndeti i përgjithshëm dhe preferencat personale të gruas. Opsionet e trajtimit mund të përfshijnë:

Kirurgjia: Kjo përfshin heqjen e indit kanceroz përmes procedurave të tilla si histerektomia (heqja e mitrës), histerektomia radikale (heqja e mitrës dhe indit lidhor përreth), cerklektomia radikale (heqja e qafës së mitrës dhe indit lidhor përreth), ose heqja e nyjeve limfatike.

Radioterapia: Ai përfshin përdorimin e rrezatimit me energji të lartë për të vrarë qelizat e kancerit. Mund të përdoret vetëm ose në kombinim me kirurgji ose kimioterapi.

Kimioterapia: Ai përfshin përdorimin e barnave për të vrarë qelizat e kancerit. Mund të përdoret vetëm ose në kombinim me terapi rrezatimi ose kirurgji.

Terapia e synuar: Ai përfshin përdorimin e barnave që synojnë në mënyrë specifike molekula ose rrugë specifike të përfshira në rritjen dhe përhapjen e qelizave kancerogjene. Plani specifik i trajtimit do të varet nga stadi dhe shtrirja e kancerit, si dhe nga shëndeti i përgjithshëm dhe preferencat personale të gruas. 

Çfarë përfshin kirurgjia e kancerit të qafës së mitrës?

Kirurgjia e kancerit të qafës së mitrës mund të përfshijë disa lloje të ndryshme procedurash, në varësi të stadit dhe vendndodhjes së kancerit. Këtu janë disa nga opsionet më të zakonshme kirurgjikale:

→ Rezeksioni konoidal: Në këtë procedurë, një pjesë e indit në formë koni hiqet nga qafa e mitrës. Kjo mund të kryhet për të përcaktuar shtrirjen e kancerit ose si një trajtim për kancerin e qafës së mitrës në fazë shumë të hershme.

→ Histerektomia: Ky operacion përfshin heqjen e plotë të mitrës (dhe ndonjëherë edhe të qafës së mitrës). Kjo zakonisht bëhet për kancerin më të avancuar të qafës së mitrës ose kur trajtimet e tjera kanë dështuar.

→ Histerektomia radikale: Ky është një operacion më i gjerë që përfshin heqjen e mitrës, qafës së mitrës, vaginës së sipërme dhe disa indeve përreth.

→ Limfadenektomia: Në disa raste, nyjet limfatike aty pranë mund të kenë nevojë gjithashtu të hiqen për të parë nëse kanceri është përhapur përtej qafës së mitrës.